Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeleri'nin Perspektifinden E Devlet Uygulamaları ve E Demokrasi'ye Etkilerinin Değerlendirilmesi

Özet

Bu çalışma, Türkiye Büyük Millet Meclisinin şu anki e-devlet uygulamalarının milletvekilleri açısından mevcut durumunu nitel yöntemlerle belirleyecek ve bunların e-demokrasiye ne kattığını ortaya koyacaktır. Çalışma çerçevesinde, TBMM'deki parlamenter sürecin dijitalleştirilmesine yönelik e-devlet uygulamaları, iç sistemler (İntranet), vatandaşlarla ilişki kurmayı sağlayan platformlar ve potansiyel dijital seçimler incelenmiştir. Nitel veri toplamak için yarı yapılandırılmış görüşmeler kullanılmış ve 10 milletvekiliyle görüşülmüştür. Toplanan bilgiler, Kazakistan'daki e-devlet uygulamalarının uygulanmasının şeffaflık, veri elde etme, süreç verimliliği ile olumlu etkilendiği ALIS'in tematik analiz yöntemleriyle analiz edilmiştir; katılım olasılığı ve "dijital uçurum" alanları da bulunmuştur. Ayrıca, çalışma bulgularına göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) gelecekteki çevrimiçi e-devletin iyileştirilmesi için politika uygulamalarını önermektedir. Araştırmada TBMM üyelerine yönelik nitel bir anket önerilmektedir. Bu çalışma eski TBMM üyeleri ve mevcut TBMM üyeleri arasında karma şekilde yapılmıştır. Milletvekillerinin bazılarının kendi isimlerinin doğrundan kullanılmasını istemedikleri için isimlerinin kısaltması kullanılmıştır. Bu çalışma TBMM üyelerinin meclisin dijitalleşmesine bakış açılarını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler: BİT, Dijital Dönüşüm, E Devlet, E Demokrasi, METSİS, TBMM

1.Giriş

21.yüzyılda kamu yönetiminin değişiminden ve katılımcı demokrasinin gelişiminden sorumlu olan konulardan biri, bilgi ve iletişim teknolojilerinin ilerleme hızıdır. Bu dönüşümü yönlendiren iki açıklama çerçevesi (e-devlet ve e-demokrasi), devlet ile halk arasındaki etkileşimi, vatandaşlara işe yarar, şeffaf ve etkin hizmet sunma amacıyla yeniden tanımlar. E-devletin ana odağı, kamu yönetiminin verimliliğini artırmak, vatandaşlara dijital hizmetler sunmak, idari süreçleri otomatikleştirmek, bilgi üretmek ve geliştirmektir. Ayrıca, e-demokrasi etkinliklerinin verimli planlanmasını ve kurumsal değişikliklerin yönetilmesini teşvik etme, aynı zamanda sivil toplumun demokratik süreci denetlemesi ve yönlendirmesi için yeni formlar yaratma ile ilgilidir. E-oylama sistemi, mesaj panosu ve dijital dilekçe hizmeti de katılımcı demokrasiyi artırabilir. Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin (BİT) küreselleşmesi, TBMM'de yasama ve denetim faaliyetlerinin kullanımına dayalı olarak gelişen bilgi ve iletişim teknolojilerinde de görülebilir. Çalışma, kurumun işleyişini reforme etmeyi ve modernize etmeyi, vatandaşlarla ilişkilerini yeniden kurmayı amaçlayan daha geniş bir programın parçasıdır. Bu çerçevede, TBMM’deki elektronik devlet uygulamalarının aşaması ve TBMM üyelerinin, özellikle e-demokrasi ve katılımcı demokrasi üzerindeki etkileri hakkındaki görüşleri ele alınmak istenmektedir. Bu nedenle, TBMM üyelerinin "ne ve nasıl" e-devlet uygulamalarını gördüklerini belirlemek, bu uygulamaların yasama ve denetim süreçleri üzerindeki olası etkilerini ölçmek ve edemokrasi hedeflerine uygun olarak başarı oranını nitelendirmek önemlidir. Son olarak, kullanıcıların geri bildirimleri ve önerileri ile bu uygulamalar hakkındaki öngörüler ön plana çıkacaktır. TBMM üyeleri, şu anda e-devlet uygulamalarını nasıl değerlendirmekte ve mevcut yaklaşımın farklı bir e-demokrasi geliştirme konusunda ne tür etkileri, katkıları veya sınırlamaları vardır gibi soruların cevapları bu çalışmada aranmıştır.

2. Yöntem

a) Araştırma Yöntemi: Bu çalışmada fenomenolojik tasarım olarak nitel araştırma metodu kullanılmaktadır. Kullanılan metod: İnsanlar için olayın anlamı ve deneyimi hakkında daha derinlemesine bilgi edinmektir. Amaç, TBMM temsilcilerinin e-devlet uygulama deneyimlerini ve bu uygulamaların edemokrasiye sağladığı katma değerlere dair bakış açılarını araştırmaktır. Bu bağlamda TBMM de milletvekilleri ile görüşülmüştür.

b) İnsan ve Örneklem (Çalışma Grubu): Toplum: Araştırmanın toplumu, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin eski ve yeni milletvekilleridir. İlgili topluluktan 10 politika yapıcıyı seçmek için amaçlı örnekleme yöntemi ve ulaşılabilirlik açısından örnekleme yöntemi kullanılmıştır. İçerik analizi Erişime seçilen örnek, gönüllülük ve milletvekillerinin uygunluğu esasına göre kolaylık örneğidir. Katılımcılar için demografik veriler (örneğin, ne kadar süredir görevde oldukları/hizmet verdikleri, hangi parti grubu oldukları, yaşları, teknoloji alışkanlıkları vb.) bulgulara KVKK gereğince dahil edilmeyecektir. (Not: Bu bilgiler makale içerisinde mevcut değildir. Çalışma grubunun genel tecrübesi için, farklı siyasi geçmiş ve tecrübelere sahip politikacılarla görüşmeler yapılmıştır.)

c) Veri Toplama Aracı: Veri toplama aracı olarak, örnek dosyadan yararlanılarak bir mülakat kılavuzu hazırlanmıştır. Mülakat protokolü, e-devlet ve e-demokrasi üzerine yazılan literatüre (önceki literatür değerlendirmeleri ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı dahil) ve uzmanlığa (örneğin, Yönetim Bilişim Sistemleri ve kamu yönetimi alanında çalışan akademisyenlerin uzmanlığı gibi) atıf yapılarak geliştirilmiştir.

Anket: TBMM Mobil ve TBMM.gov.tr uygulamaları ve tüm E-Devlet uygulamaları algıları, Türkiye Parlamentosu’nun iç sistemleri (İntranet), vatandaşların iletişim kanallarını nasıl kurdukları, dijital oylama sistemine ilişkin tutumlar, dijital ayrım- dijital eşitlik ve Türkiye Parlamentosu'nda teknolojiyi kullanma konusunda eğitim/destek uygulamalarına dair beklentiler için açık uçlu sorulardan oluşmaktadır. Araştırma sorusuna kapsamlı bir yanıt sağlayabilmek amacıyla mülakat belgesinin içeriği, tasarımı ve geliştirilmesi sırasında aşağıdaki faktörler göz önünde bulundurulmuştur.

Örnek Görüşme Formu Soruları

- TBMM'de Kullanılan E-Devlet Uygulamalarının değerlendirilmesi TBMM'deki e devlet uygulamalarıyla ilgileniyor musunuz? TBMM'de kullanılan e-devlet uygulamalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? (Örn. yasama süreçleri, iç sistemler, vatandaş internet siteleri, vb.)

- Yasama ve denetim rollerinizi kolaylaştırmak amacıyla bir ağ içinde bir ağ olan İntranet platformunu ne kadar kullanıyorsunuz? Bu yöntem sizin için rahat mı? Sizi rahatsız ediyor mu?

- TBMM sitesinden iletişim kurduğunuzda halkla temas halinde misiniz? Bu nasıl iyileştirilebilir?

- METSİS projesi TBMM’ye ne tür katkılar sağlayabilir?

- TBMM'deki teknolojik altyapı, mevcut yasama ve denetim araçlarını hızlı, şeffaf ve herkese açık hâle getirmeyi amaçlıyor mu?

- Dijital uçurum (BİT kullanımındaki eşitsizlik) TBMM'nin e-devlet uygulamalarını nasıl etkiliyor? Bunu düzeltmenin yolları nelerdir?

- TBMM, teknolojiyi kullanmaları için milletvekillerine yönelik eğitim ve desteği, dâhil olmak üzere dijital güvenlik gibi konuları karşılıyor mu? Bu konuda önceki ve şimdiki beklentileriniz nelerdi?

- TBMM, e-demokrasi araçları (web-forumlar, e-dilekçeler, e-katılım vb.) ile vatandaşlarla bağ kurmasını nasıl iyileştirebilir? Nasıl geliştirilebilir?

- Türkiye'nin TBMM'si, bilgi iletişim teknolojilerinde diğer ülkelerin parlamentolarından hangi dersleri çıkarmalıdır?

- TBMM'nin gelecekteki e-devlet hedeflerinin gerçekleştirilmesine ilişkin gerçekleştirilmesi gereken en önemli üç eylem nedir?

d) Veri Çıkartma: Görüşmeler belirlenmiş lokasyon- TBMM kampüsü, katılımcıların ofisleri veya çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiştir. Katılımcılardan önce ses kaydı almak için izinleri talep edildi lakin reddedildi ve görüşmeden önce araştırmanın amaçlı eylem görüşmesinin hedefleri açıklandı. Görüşmeler [30-60 dk] sürdü. Sonucu betimleyici değilse de, katılımcıların deneyimlerini/görüşlerini doğal olarak geliştirmelerine olanak tanımak için yarı yapılandırılmıştır.

e) Veri Analizi: Nitel veri için içerik analizi analojisi ve tematik analiz teknikleri kullanıldı. Ve görüşme notları sistematik bir şekilde arşivlendi. Veriler, her yanıtın altındaki ana tema ve anahtar kavramları oluşturmak için tekrar okundu. Bu arada, verilerden tekrarlayan veya önemli temalar ve kodlar çıkarıldı. İkinci olarak, kodlar ile temalar arasındaki bağlantılar kuruldu ve veriler araştırma sorusuna yanıt aramak için sürekli olarak karşılaştırıldı. Veri analizinde, kelimesi kelimesine çeviriler verilerin özgünlüğünü ve önemini sağlamak için defalarca kontrol edildi. Sonuçların raporlanması için, verileri ve araştırmacıların yorumlarını göstermek üzere katılımcı alıntıları kelimesi kelimesine kullanılacaktır. Nicel olan, şeklini korumak adına sıklık (yüzde) dağılımı ile tanımlanacaktır.

f) Geçerlilik ve Güvenilirlik: Bu araştırmanın geçerliliğini ve güvenilirliğini artırmak için birkaç adım atılmıştır:

- Geçerlilik:

- Derinlemesine Görüşme: Araştırma sorusuna dayalı olarak çeşitli ilgili boyutlardan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formuyla detaylı veri toplanmıştır.

- Katılımcı Kontrolleri (Katılımcı Doğrulaması): Katılımcılara kaydedilen görüşmelerin (uygulanabilir olduğu takdirde) transkriptlerine erişim sağlanarak bilginin doğruluğunu ve anlamlarını doğrulama imkanı sunulmuştur. Bu, araştırmacının okumaları ile katılımcının niyetlerinin uyumlu hale gelmesine hizmet etmiştir. (Eğer değilse, "önerilen" veya "şu an mümkün değil" olarak listelenebilir.)

- Çoklu Araştırmacılar: Son analitik aşamada, yazarlar bağımsız olarak temalara kod uygulamış ve ortaya çıkan temaları tartışarak ortak bir karara ulaşmışlardır. Bu, araştırmacının önyargısını azaltmak amacıyla kullanılmıştır. (Bu araştırmayı sadece kendiniz yapıyorsanız, bunu göz ardı edebilir veya Önyargı yazar listelerimi sürekli güncelliyorum yazabilirsiniz.)

- Kalın Tanımlama: Bulgular, okuyucuların araştırma bağlamını ve bulguların önemini anlamasını sağlayan katılımcıların bakış açılarının özlü tasvirlerini sağlar.

- Güvenilirlik:

- Kodlama Tutarlılığı: Açık kodlama sırasında ortaya çıkan temaların kodları ve kodlama listesi, kodlamanın tutarlılığını kontrol etmek için başka bir araştırmacıya (bağımsız bir kodlayıcıya veya başka bir araştırmacıya) gönderildi. Bu, farklı zamanlarda farklı personel tarafından alınan ölçümlerin standardize edilmesini garanti eder. (Eğer değilse, öneri olarak gösterilebilir veya şu an uygulanamıyordur.)

- Şeffaf Süreç Açıklaması: Metodolojinin bilgisi, verilerin toplanmasından analizine kadar süreci göstermek için detaylıdır, çalışma kısa bir süre içinde tekrarlanabilir kılmaktadır.

- Alıntılar: Sonuçlarda, araştırmacının yorumlarının verilerle nasıl örtüştüğünü/yansıttığını göstermek için katılımcı yanıtlarının alıntıları dahil edilmiştir.

3. Bulgular

Tematik analiz, temalandırma ve materyalin analizi bu bölümde sunulmakta ve araştırma sorularına yanıt vermektedir. Vekillerin e-devlet hizmetleri hakkındaki görüşleri belirlenen ana temalar içinde ele alınacaktır.

3.1. E-Devlet İnisiyatiflerinin Gözden Geçirilmesi ve Değerlendirilmesi

E-devlet uygulamaları hakkında katılımcı milletvekillerinin genel değerlendirmeleri analiz edildiğinde, çoğunluğun mevcut sistemleri aldığı veya teşvik ettiği görülmektedir. %90, mevcut sistemlerin iyi/çok iyi çalıştığını, %10 ise iyi/idare eder durumda olduğunu, ancak geliştirme imkanı olduğunu bildirmiştir. Özellikle, yasama sürecinin dijitalleştirilmesi ve vatandaşlar için bilgilendirme artırımı olumlu algılanmıştır.

"Statüko bu kadar da bozuk değil diye düşünüyorum. Ancak daha fazla süreç hala

dijitalleştirilmeli." (Katılımcı Y.Ö.)

"Uygulamalar çok kullanışlı. Ancak iş akışları daha da basitleştirilebilir." (Katılımcı A.A.)

"Sistem iyi, tabi ki daha da iyileştirilebilir, ama şu anda pratikte bir problemimiz olduğunu düşünmüyorum." (Katılımcı B.B.)

"Mevcut uygulama ile ilgili bir sorun yok, iyi çalışıyor, bürokrasiyi azaltmamız gereken alanlar var." (Katılımcı S.P.)

"Biz vatandaşlar olarak şimdi Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki gelişmeleri ve olayları daha rahat ve daha kolay öğrenebiliyoruz. Yasal sürecin görünürlüğüne sahibiz. Bu yüzden bu çok etkili bir uygulama.” (Katılımcı S.T.)

"Sistem şu an olduğu haliyle çok iyi çalışıyor. Ancak resmiyetin daha fazla dijitalleşmeyle basitleştirilmesinde daha fazla ilerleme kaydedilebilir," diye ekledi. (Katılımcı S.T.)

"Erişim iyi ama katılım ve kullanım kolaylığı daha iyi olabilir." (Katılımcı Y.A.)

"Özellikle mobil hizmetlerle vatandaşların Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne erişimini

sağladığını düşünüyorum; bu trendi. (Katılımcı D.Y.)

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yaygın olarak uygulanan e-devlet uygulamaları, olumlu bir dijitalleşme sürecini yansıtıyor. Ayrıca, vatandaşlar olarak Meclis’in işleyişine ulaşmak ve tasarıları ve tutanaklarımızı anlık olarak takip etmek daha kolay olacaktır." (Katılımcı H.Ç.)

3.2. TBMM İntranet Sisteminin Kullanımı ve Etkinliği

Milletvekilleri, sistemin yasama ve takip işleri hususunda büyük kolaylık sağladığını vurguladı. Tüm katılımcılar (%100), intraneti sıkça kullandıklarını ve bunun verimli olduğunu bildirdiler. Sistemin rolü bununla sınırlı olmayıp; bu sistem, bilgilerin hızlı bir şekilde alınmasına, belgelerin bilgi akışına ve yasama faaliyetlerinin izlenmesine yardımcı olan merkezi bir rol oynamaktadır.

"Her zaman kullandığım bir araç. Verimlilik faktörleri için çok yardımcı!" (Katılımcı Y.Ö.)

"Günlük olarak kullanıyorum. İşlerinizi hızlandıran bir sistem." (Katılımcı A.A.)

"Bunun en yaygın kullanımı budur, kesinlikle söyleyebilirim ki kullanışlı." (Katılımcı B.B.)

"Bu en çok kullanılan uygulama, her zaman elimizin altında, benim için kolay." (Katılımcı S.P.)

"Her zaman taşıdığım bir tanesi bu. Kullanışlı ve ulaşması çok kolay." (Katılımcı R.U.)

"Sürekli kullanıyoruz. Bu verimli ve bilgi almanıza yardımcı." (Katılımcı S.T.)

"TBMM İntranet sistemi, TBMM'nin yasama ve denetim faaliyetlerinin kurumsal hafızasını canlı tutan, bu faaliyetleri hızlandıran ve belgelerini kolaylaştıran önemli bir araçtır." (Katılımcı Y.A.)

"BD adayı olarak baktığımda, evet, doğrudur ve bu da TBMM mobil uygulaması üzerinden geçen yasaların takibini kolaylaştırıyor, sunulan yasaların takibini yapıyorsunuz. Şimdiye kadar bir sorun yaşamadım." (Katılımcı D.Y.)

"TBMM'nin iç kullanım sistemi olan İntranet, yasama ve denetim alanlarında daha disiplinli ve hızlı çalışmayı sağlamak için önemli bir aracıdır."

Bununla birlikte, arayüz yenilemesi ve platformun daha mobil dostu olması gibi bazı iyileştirmeler görmek isteyen birkaç kişi var. (Katılımcı H.Ç.)

"Ağır bir kullanıcı değilim, ama UI’ın bir yenilemeye ihtiyacı olduğunu düşünüyorum." (Katılımcı S.T.)

"Sistem modernize edilmeli, hızlı ve kullanıcı dostu olmalı, mobilde daha iyi kullanım için dokunuşla kullanılabilir çerçevelerle güçlendirilmelidir." (Katılımcı Y.A.)

3.3. İletişim Kanalları ve Vatandaş Geri Bildirimi

Milletvekillerinin TBMM web sitesi aracılığıyla kamuoyuyla iletişim kurma hakkındaki görüşleri bölünmüştür. Katılımcıların yarısı (%50), web sitesine çok az trafik olduğunu veya çok az kişi tarafından ziyaret edildiğini belirtmiştir (%20, tam tersi algıya sahiptir). Katılımcıların üçte biri (%30) ULD'nin (User-Location Design, kullanıcı yeri tasarımı) teşvik edilmesi ve kullanıcı dostu bir arayüzün katılımı artıracağını söyledi.

"O kadar temas yok. Ama platformun da daha aktif kullanılması gerekiyor.” (Katılımcı Y.Ö.)

"Çok fazla kişisel mesaj almıyorum. Ancak, arayüz kullanıcılar için daha dostça olursa daha fazla katılım sağlanabilir.” (Katılımcı A.A.)

"Halkın bu konunun farkında olduğuna inanmıyorum ve bunu daha fazla teşvik etmeli ve eğitmeliyiz.” (Katılımcı B.B.)

"Çok fazla kişi benimle iletişime geçmiyor.” (Katılımcı S.P.)

"Onlarla iletişime geçen pek fazla kişi yok. Ancak platformlar daha basit ve kullanıcı dostu olabilir.” (Katılımcı R.U.)

"Şu anki hizmetler yeterli. Yapabilecekleri tek şey, verilen hizmetlerin ne olduğunu daha iyi anlatmak." (Katılımcı S.T.)

"Henüz çok fazla kişiden duymadım. Bu bağlantıdaki şeyi daha iyi bağlanma kanalları oluşturursak.” (Katılımcı S.T.)

''TBMM web sitesinin temel bilgilendirme işlevi kısmen yerine getirilmektedir; ancak bilgi vatandaşlarla etkileşim için yeterli değildir ve dolayısıyla demokratik katılım sağlanamamıştır.'' (Katılımcı Y.A.)

"Bana göre bu gayet iyi. İyileştirmeye gerek görmüyorum.” (Katılımcı D.Y.)

''Karmaşık arayüzlerin, teknik sorunların ve kullanıcı dostu olmama ile ilgili yetersizlikler henüz çözülmemiştir.'' (Katılımcı H.Ç.)

Özellikle, çevrimiçi dilekçe ve forum sistemlerinin teşvik edilmesi, mobil dostu ve kolay arayüzlerin bağlanması ve anlık geri bildirim sisteminin oluşturulması gerektiği belirtilmektedir.

3.4. METSIS Programı ve Teknolojik Devrim

Gerçek: Çoğu milletvekili (%70) METSIS (Parlamento Bilgi ve Telekomünikasyon Sistemleri) projesini bilmiyor. Kısmen bilgilendirilmiş katılımcılar (%30) ise bunun dijitalleşmeye ve AB ile daha sağlıklı ticari ilişkiler sürdüren gelişmiş teknolojilere sahip ülkelere geçişe katkı sağladığını ve diğer yandan doğrudan demokrasiye yol açabileceğini söyledi.

"Bu konuda hiçbir şey bilmiyorum.” (Denekler Y.Ö., A.A., S.P., R.U., D.Y., S.T.)

"Sistem hakkında detaylara sahip değilim ama dijitalleşme açısından bakıldığında, teknolojinin gelişiminde yardımcı olacak sistemlerin entegrasyonu ve gelişimi iyi bir şey.” (Katılımcı B.B.)

"Ve bu, IPEX uyumu ile AB ile ilişkileri geliştirebilir. Parlamento Başkanı’nın hazırlık aşamasında olan tanıtım broşüründe METSIS’in "önümüzdeki dönemlerde doğrudan demokrasi seviyesinde geliştirileceği belirgin hale gelecek bir boyuta sahip olduğu" vurgulanmıştır.” (Katılımcı S.T.)

"METSIS, TBMM'nin dijital dönüşümüne doğrudan etki edeceği için kilit bir proje olarak değerlendirilmelidir." (Katılımcı Y.A.)

3.5. Meclis Teknoloji Altyapısının Yasama ve Denetim Süreçlerine Katkısı Milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisinin teknolojik altyapısının yasama ve denetim faaliyetlerinin hızlandırılmasına, açıklığına ve görünürlüğüne katkıda bulunduğunu ifade etti. Bu bağlamda, Genel Kurul oturumlarının canlı yayınlanması ve TBMM TV vurgulandı. Ancak, katılımcılarımızın çoğunluğu (%80), komisyon seviyesinde açıklık eksikliğine dikkat çekti.

"Oturumlar şeffaf ama komisyon seviyesinde eksiklikler var.” (Katılımcı Y.Ö.)

"Parlamento oturumlarının canlı televizyon aracılığıyla erişilebilir olması iyi bir şey. Komisyon toplantılarında daha fazla açıklığa ihtiyacımız var." (Katılımcılar A.A., R.U., S.T.)

"Bu, aslında, insanların daha fazla haberdar edilmesi gereken bir şey." (Katılımcı B.B.)

"Parlamento ve genel kurul çalışmaları saat 21:00’e kadar açık, kendi TV kanalı var, günün her saati yayın yapıyor. İkinci başarısızlık bu komisyon çalışmalarının açıklığı.” (Katılımcı S.P.)

"Kağıt üzerinde böyle olsa da pratikte böyle olmuyor. Politikalar, mecliste siyasi tartışmalar aslında popüler kültürün bir parçası haline geldi.” (Katılımcı S.T.)

"Genel kurul oturumları halka açıktır. Ancak komisyon seviyesinde şeffaflık yok." (Katılımcılar R.U., S.T.)

"Geriye dönüp baktığımda, yasama sürecini takip etme amacını yerine getirdiğini söyleyebilirim. TBMM web sitesinden milletvekillerinin iletişim bilgilerine ulaşmak ve milletvekillerini davet etmek için de iyi.” (Katılımcı D.Y.)

"Özellikle yasa yapma sürecinde şeffaflık sağlamak, vatandaşların hızlı bilgi almasını sağlamak, iç sistemlerin elektronik yönetimini sağlamak, zaman tasarrufu sağlarken güveni de artırır.” (Katılımcı H.Ç.)

3.6. "Dijital Bölünme" ve Çözüm Önerileri

Bilgisayarlaştırmadaki farklılıkları ortaya çıkaran dijital bölünme sorunu, politikacılar tarafından bir problem olarak görülmektedir. Katılımcıların %70'i bu konuda bilgi sahibi olmadıklarını veya yeterli bilgileri olmadıklarını belirtmiştir; benzer bir görüş olarak Dijital Eşitsizlik, %30’unun TBMM’nin e-devlet hedefleri için bir engel olarak önemli bir etki yaratabileceğini savunmuştur.

"Teknolojiye erişim eşitsizliği ciddi bir sorun ama bu konuda hiçbir bilgim yok." (Katılımcı Y.Ö.)

"Dijital adaletsizlik aşılması zor bir engel olabilir, ama bu konuda tamamen cahilim." (Katılımcı A.A.)

"Eşitsizliğin sona erdiğini söyleyemeyecek olmamız utanç verici. Devlet kurumlarına düşen, kendi kırsal organizasyonlarına gerçekten yatırım yaparak onları eğitim ve diğer kaynaklar açısından güncellemektir." (Katılımcı B.B.)

"Hiçbir bilgim yok." (Katılımcılar S.P., S.T.)

"Bu konuda bir fikrim yok ama kesinlikle teknolojiye erişimin her zaman önemli olduğunu düşünüyorum." (Katılımcı R.U.)

"Dijital dönüşüm, günlük hayata yavaş yavaş girdiği gibi TBMM'ye de girecek. Bu fırsatlar gelecek nesillere sunulmalı ve zamanın akışına bırakılmalı." (Katılımcı S.T.)

"Ulusal mobil altyapı yetersiz ve e-devlet uygulamaları hakkında farkındalık geliştirilmelidir." (Katılımcı D.Y.)

Önerilen çözüm önerileri arasında kırsal devlet kurumlarına yatırım yapılması, yetişkin eğitiminin sağlanması, mobil altyapının genişletilmesi ve e-devlet uygulamalarının eğitimlerinin artırılması yer almaktadır.

3.7. Milletvekilleri için Öğrenme ve Destek Programı

Milletvekillerinin çoğu (%80), TBMM'nin teknoloji kullanımına ilişkin herhangi bir eğitim/gözetim uygulaması almadığını belirtti. Ancak her biri (%100) bu eğitimin yapılması gerektiğini ve bunun akıllıca bir karar olduğunu vurguladı.

"Gerçekten de herhangi bir eğitim semineri yapılmadı." (Katılımcı Y.Ö.)

''Bir eğitim programı henüz oluşturulmadı. Ama bunun gerekliliği tartışılmaz." (Katılımcı A.A.)

"TBMM tarafından bu konuya dair gerçekten zengin bir eğitim semineri düzenlenebilir." (Katılımcı B.B.)

''TBMM'nin bir eğitim semineri düzenlemediğini söyledi. (Katılımcılar S.P., S.T., R.U.)

"Eğer TBMM'de teknoloji kullanılacaksa, bununla ilgili herhangi bir seminer düzenlendiğini hiç duymadım." (Katılımcı R.U.)

"TBMM'nin teknoloji araçları ile sağladığı mevcut destek yararlı olsa da, milletvekillerinin dijital becerilerini geliştirmek için daha kapsamlı, erişilebilir ve sürekli faaliyetlere ihtiyaç vardır." (Katılımcı Y.A.)

"Eğitim yapmıyorlar." (Katılımcı D.Y.)

"Bu süreç, milletvekillerinin etkili BT kullanımı için devam eden eğitimi ile daha da kolaylaştırılır." (Katılımcı H.Ç.)

3.8. Halkla İletişimin E-Demokrasi Araçları Kullanılarak Geliştirilmesi

Milletvekilleri, halkla iletişimi daha iyi sağlamak amacıyla e-demokrasi araçları (internet forumları, çevrimiçi dilekçeler ve vatandaş katılımı platformları gibi) kullanımı için bir dizi öneride bulundular. Ayrıca tüm katılımcılar (%100), bu tür platformların kullanılması, yayılması ve teşvik edilmesi gerektiğine inanıyor.

"Vatandaş katılımı için sunulan bu platformlar genişlemeli ve teşvik edilmelidir." (Katılımcı Y.Ö.)

"İnternet dilekçeleri ve forumlar izleme sistemi ile popülerleştirilmelidir." (Katılımcı A.A.)

"Bunu sağlayacak belirli bir uygulamamız olmalı. İnsanların milletvekillerine veya danışmanlarına kendi mesajlarını yazıp gönderebilecekleri bir uygulama ya da CİMER'e benzer, mesajın yazılarak ilgili komisyonlara veya görevdeki yetkililere gönderilebileceği bir uygulama kurulabilir." (Katılımcı B.B.)

"Programlanarak çözülebilecek bir şey, destekliyorum." (Katılımcı S.P.)

"Çevrimiçi bir platform, daha katılımcı bir süreç için yardımcı olabilir." (Katılımcı S.T.)

"Çevrimiçi dilekçeler ve forum araçları aracılığıyla daha fazla üye katılımı da sağlanabilir." (Katılımcı R.U.)

"Halkla iletişimi geliştirmek için, öncelikle milletvekillerimizin bir milletvekili olmanın görevleri hakkındaki farkındalığının değişmesi gerekiyor. Seçildikleri şehirlerin sorunlarına merkezi sorunlardan daha fazla önem verirlerse, halkla ilişki kurmaları daha kolay olacaktır. Aksi takdirde, bu konuda iyi olan e-demokrasi araçlarına sahibiz." (Katılımcı S.T.)

"E-demokrasi araçları, TBMM'ye halkla daha şeffaf, doğrudan ve etkileşimli bir ilişki sağlar. Bu tür araçların sistematik ve güvenilir kullanımı, Meclisin demokratik meşruiyetini ve vatandaşların algısındaki güvenilirliğini artıracaktır." (Katılımcı Y.A.)

"Çevrimiçi forumlar ve anketler aracılığıyla geri bildirim anlık olmalı, çevrimiçi dilekçe sistemleri basitleştirilmeli ve hızlı bir yanıt mekanizması olmalı, erişim, kullanımı kolay olan mobil uyumlu arabirimler aracılığıyla sağlanmalıdır." (Katılımcı H.Ç.)

3.9. Diğer Ülkelerde Parlamentolarda BT Kullanımı ve Gelişim Alanları

Çoğu (%70) milletvekili, diğer parlamentolarda BT kullanımı konusunda düşük seviyelerde bilgi olduğunu bildirdi. Ancak bilgili katılımcılar (%30), uluslararası işbirliği gruplarından ve dış ilişkiler komisyonlarından yararlanılması gerektiğini ve şeffaflık, vatandaş katılımı, güvenlik, yapay zekâ kullanımı ve dijital eğitim alanlarında belirli yatırımlar ve stratejik gelişmelerin gerekli olduğunu öne sürdüler.

"Evet, maalesef diğer ülkelerde böyle bir ilerleme kaydedildiğini bilmiyorum." (Katılımcı B.B.)

"Bu konudaki detayları dış işleri komisyonundan veya uluslararası dostluk gruplarından daha doğru öğrenebilirsiniz." (Katılımcılar S.P., R.U., S.T.)

"TBMM, dijital altyapı açısından temel çerçeveye sahip olmasına rağmen katılım, şeffaflık ve eğitim açısından birçok gelişmiş parlamento uygulamasının altında yer almaktadır." (Katılımcı Y.A.)

"Şeffaflık ve vatandaş katılımı, güvenlik ve yapay zekâ ve dijital eğitim konularıyla ilgili daha fazla yatırım ve stratejik gelişme talep ediyoruz. Başarılı ülkelerin örneklerini takip ederek, daha katılımcı, dijital odaklı bir yasama süreci geliştirilebilir." (Katılımcı S.T.)

"TBMM, diğer parlamentolarla birlikte, radikal bir dijitalleşme gerçekleştiriyor. Vatandaş katılımını teşvik etmede, kullanıcı dostu platformlar geliştirmede ve canlı yayını güçlendirmede daha ileri gidebilir." (Katılımcı H.Ç.)

3.10. TBMM'nin Gelecek Nesil E-Devlet Hedeflerini Gerçekleştirmesi İçin Kritik Adımlar Sayın Milletvekillerinin konuşmasından, TBMM'nin e-Devlet hedeflerini gerçekleştirmesi için üç hayati adım belirlendi:

- Siyasi Partiler Kanunu'nun Yeniden Düzenlenmesi ve Dijitalleştirilmesi: Katılımcıların %40'ı, siyasi partiler kanununun yeniden düzenlenmesi ve dijitalleştirilmesi gerektiğini belirtti. Bu, siyasi süreçlerin daha şeffaf ve katılımcı hale gelmesini sağlamak için önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.

- Dijital Seçim Sistemi Tanıtımı: Katılımcıların yarısı (%49), MMD'lerin ardından dijital seçim sistemi uygulama çalışmalarının yapılması gerektiğini düşündü. Teknolojik araçlar yoluyla demokrasi katılımı için en önemli projelerden biri.

- İç Düzenlemelerde Değişiklik: %30, iç düzenlemelerde bir değişiklik yapılmasının gerekli olduğunu düşündü. Dijitalleşme süreçleri için böyle bir yasal temel oluşturulmasına ve bunun devam eden süreçle nasıl ilişkilendirilebileceğine ihtiyaç vardır.

- Mobil Altyapının Geliştirilmesi ve E-devlet Eğitiminin İyileştirilmesi: Katılımcıların %20'si mobil altyapıyı daha da güçlendirmek ve e-devletin eğitim ve uygulamalarını iyileştirmek için yollar önerdi.

- Devletin dijitalleşmesi için özel komisyon ve uzun vadeli programlar: %10, devletin dijitalleşmesini sağlamak üzere özel bir komisyon kurulmasını ve uzun vadeli programların olmasını istedi.

-Katılımcı ve interaktif dijital platformların yaratılması: %10, katılımcı ve interaktif dijital platformların var olması gerektiğini düşündü.

- Şeffaf, birbirine bağlı ve güvenli sistemler: %10, dijital sistemlerin birbirine bağlı, daha güvenli ve yüksek kaliteli ürün ve birimler olmasını istedi.

"Siyasi örgütler yasasında değişiklikler yapılması, dijital oylama sistemi, iç düzenleme. (Katılımcı A.A., Katılımcı S.T., Katılımcı S.P.)"

"Devletin dijitalleşmesi için bir komisyona ihtiyacımız var. Bununla birlikte uzun vadeli planlar da yapılmalı. İç kuralların düzenlenmesi gerekiyor." (Katılımcı B.B.)

"Dijital seçim sistemi." (Katılımcı R.U.)

"1. Mobil altyapıyı geliştirin, 2. E-devlet uygulamaları hakkında eğitimleri artırın, 3. Her parti grubu için ayrı mesaj blokları oluşturulmalıdır." (Katılımcı D.Y.)

"1. Etkileşimli ve katılımcı dijital forumlar oluşturun, 2. Milletvekilleri ve personel için sürekli dijital okuryazarlık kursları, 3. Bağlantılı, entegre ve güvenli dijital altyapı oluşturun." (Katılımcı Y.A.)

"TBMM'nin teknik altyapısı geliştirilmeli, her vatandaşın kolaylıkla kullanabileceği sade ve anlaşılır sistemler kurulmalı, vatandaşların aktif olarak Meclis'e katılabilmelerini sağlamak için interaktif portallar yaygınlaştırılmalı ve e-devlet hedeflerine ulaşmak amacıyla milletvekillerine ve personele düzenli olarak dijital eğitim verilmelidir." (Katılımcı H.Ç.)

4. Tartışma ve Sonuç

Sonuçlar, literatür incelemesi, hem e-devlet hem de e-demokrasinin kamu hizmetlerinin sağlanmasında artırılmış şeffaflığa ve demokratik süreçlerin daha katılımcı hâle getirilmesine katkıda bulunduğuna dair ampirik kanıtlar sunmuştur.

Bilgi ve İletişim Teknolojileri (ICT) Kullanım Spektrumu Türkiye Büyük Millet Meclisinde: Türkiye'de Bir Anket Çalışması Türkiye'de, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki (TBMM) ICT kullanım seviyesini belirlemek için daha önce bazı araştırmalar yapılmış ve şu anda TBMM'de ICT kullanımının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ancak e-Oylama sistemi gibi yeni kullanım durumları için güvenlik, şeffaflık ve güvenilirlik gibi sorunlar çok önemlidir.

Katılımcı demokrasinin durumunda e-demokrasi, temsili demokrasinin başarısızlığını aşma potansiyeline sahip bir alternatif olarak değerlendirilmektedir. Sonuçta, kaynaklarımız hayal kırıklığına uğrattı ve şimdi teknoloji, eğitim, vatandaşlar ve şeffaflık üzerinde odaklanmalıyız.

Bu anlamda, e-devlet, e-demokrasi uygulamaları vb. başarılı olması için karar vericiler, teknoloji geliştiriciler ve vatandaşlar arasında yakın koordinasyon gereklidir."

5. Kaynaklar

ATEŞ, O. (2009). KATILIMCI DEMOKRASİ ve E-DEVLET UYGULAMALARININ TÜRKİYE'DE DEMOKRATİK YÖNETİME ETKİLERİ. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

CANBAZ AKÇA, K. & GÜLER, T. (2024). E-Devlet üzerinden güvenli ve etkin bir dijital seçim sistemi modeli: Öneriler ve uygulama stratejileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(52), 716-726.

GÜLER, T. & ŞAHNAGİL, S. (2017). DİJİTAL DEMOKRASİ VE YÖNETİŞİM İLİŞKİSİ ÇERÇEVESİNDE E-DEMOKRASİ/E-DEVLET UYGULAMALARI. JOEEP | Journal of Emerging Economies and Policy, 2(2).

KOROĞLU, F. E. (2004). BİLGİ TOPLUMU VE E-DEVLET: TBMM'de 'Türkiye'de Bilişim Stratejileri ve e-Türkiye' Genel Görüşmesinin Çözümlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

NACAK, O. (2014). Temsili Demokrasinin Sorun Alanları ve Çözüm Noktasında Yeni Bir Model: Katılımcı Demokrasi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 194-214.

ÖZTÜRK, İ. Y. (2006). E-DEVLET BAĞLAMINDA E- DEMOKRASİ: TÜRKİYE' DE VE DÜNYADA ÖNE ÇIKAN UYGULAMALARI. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

SADİOĞLU, U. (2008). MECLİSTE E-DEVLET: TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ'NDE BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ KULLANIMI. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(2), 341- 362.